Przypisy do artykułu Anny Madys Wyobrażenia postaci anioła w religijnym dramacie europejskim doby średniowiecza
[1] Była to kwestia, która w znaczący sposób różniła poglądy saduceuszów i faryzeuszów, G. Davidson, Słownik aniołów, w tym także aniołów upadłych, Poznań 1998, s. 22. [2] Niektórzy Ojcowie Kościoła (m. in. Euzebiusz i Teodoret) ostro sprzeciwiali się kultowi aniołów, podobnie rzecz ujmował Synod w Laodycei, który stał na stanowisku, że chrześcijanie, „którzy oddają cześć aniołom, uprawiają bałwochwalstwo”, tamże, s. 23. [3] W. Brojer, Anioł w wyobraźni chrześcijan do XIII w., [w:] T. Michałowska, Wyobraźnia średniowiecza, Warszawa 1996, s. 172. [4] Omawiany tekst pochodzi z wieku XIV/ XV z antyfonarzu z Brzegu, nie jest to najwcześniejsza wersja tej dramatyzacji. [5] J. Lewański, Dramaty staropolskie, t. 1, Warszawa 1959, s. 108. [6] J. Lewański, Dramaty staropolskie, t. 1, Warszawa 1959, s. 106. [7] J. Lewański, Dramaty staropolskie, t. 1, Warszawa 1959, s. 108. [8] J. Lewański, Dramaty staropolskie, t. 1, Warszawa 1959, s. 106. [9] J. Lewański, Dramaty staropolskie, t. 1, Warszawa 1959, s. 108. [10] Należy pamiętać o tym, iż dramat ten nie był przeznaczony do wystawiania na scenie. Problem stanowi również datowanie tego tekstu, rozpięte między IV a XII wiekiem. Czwarty wiek sugerowałby autorstwo Grzegorza z Nazjanzu, jednak: „The 12th century seems the perfect time to compose a literary work like Christos Paschon”, P. Marciniak, Greek Drama in Byzantine Times, Katowice 2004, s. 92. [11] Chrystus cierpiący. Pierwszy chrześcijański dramat grecki przypisywany św. Grzegorzowi z Nazjanzu, przeł. J. Łanowski, Kraków 1995, s. 123. [12] Chrystus cierpiący. Pierwszy chrześcijański dramat grecki przypisywany św. Grzegorzowi z Nazjanzu, przeł. J. Łanowski, Kraków 1995, s. 123. [13] J. Lewański, Dramaty staropolskie, t. 1, Warszawa 1959, s. 108. [14] Materiałem tematycznym dla przedstawienia była opowieść o młodzieńcach pochodząca z Księgi Daniela (3,8-97). [15] P. Marciniak, Jak (można) czytać bizantyńską literaturę. Analiza spektaklu „Młodzieńcy w piecu ognistym”, [w:] Interpretacja (w) dialogu. Tożsamość egzegezy biblijnej, „Studia Biblica” 2005, nr 10, s. 111. [16] Taki wniosek można wysnuć na podstawie podręcznika malarstwa Dionizego z Furny. Mówi on w jaki sposób byli przedstawiani na ikonach młodzieńcy, wymieniając przy tym właśnie archanioła Michała. [17] W artykule zostanie przeanalizowany pod kątem obecności aniołów materiał dotyczący średniowiecznych form dramatycznych we Włoszech. Teksty sztuk zostały zaczerpnięte z A. D'Ancona, Origini del teatro Italiano, Roma 1971, t. 1, s. 523-535. [18] A. D'Ancona, Origini del teatro Italiano, Roma 1971, t.1, s. 523. [19] A. D'Aancona, Origini del teatro Italiano, Roma 1971, t.1, s. 524. [20] Kiedy Dorotę prowadzono na śmierć, pisarz Teofil kpił z jej wiary i wołał, aby z rajskich ogrodów przysłała mu róże i jabłko. [21] Imiona głównych diabłów wymieniają niektóre sztuki. W dramacie Teofilo (Teofil) występuje postać diabelska- Farfalletta. W Miracolo di Nostra Donna (W cudach Naszej Pani) wymienieni są Malatacca i Libicocco. Najwięcej jednak szczegółowo opisanych diabłów znajduje się w Lazaro ricco e Lazaro povero (Łazarzu bogatym i Łazarzu biednym): Ciriatto, Calcabrino, Farfarello, Rubicante, Barbariccio, Malerba, Testione, Canazzo, Barbicon.
